De meeste mensen willen graag het goede doen en daar moeten we op durven te vertrouwen. Dat is denk ik de kern van het boek ‘De meeste mensen deugen’ van auteur Rutger Bregman. Hij geeft hiervoor aan het eind van zijn boek nog enkele praktische leefregels.
De meeste mensen deugen – Moeilijk te geloven?
Als je in deze tijd het nieuws kijkt, je reacties op Twitter leest of als je een ‘straatinterview’ voorbij ziet komen. In veel van die gevallen is het misschien lastig te geloven dat de meeste mensen het goede willen doen.
En het is natuurlijk ook niet zo gek dat we geneigd zijn om te denken dat mensen helemaal niet deugen en misbruik maken van de regels en vrijheden wanneer ze de kans krijgen. Onze samenleving is immers zo ingericht. Kijk bijvoorbeeld maar naar de regels rondom belastingteruggaven, toeslagen, uitkeringen etc. Er zijn allerlei regels opgesteld waar je aan moet voldoen en vervolgens zetten we een ambtelijk apparaat op dat hier toezicht op moet houden. Met de toeslagen-affaire en de verhalen van uitkeringsontvangers die te maken krijgen met huiszoekingen om te checken of ze niet samenwonen, snap je hoe uit de hand gelopen dit systeem van reguleren en controleren inmiddels is.
Het hangt er vanaf wat je gelooft
Dat laatste heeft te maken met wat Bregman in zijn boek het Nocebo-effect noemt. Omdat we geloven dat de meeste mensen slecht zijn, gaan we elkaar zo behandelen en halen we het slechtste in elkaar naar boven.
Maar andersom kan het ook: als we met zijn allen besluiten te geloven dat de meeste mensen deugen, dan gaan we elkaar zo behandelen en halen we het beste in elkaar naar boven. Dat het zo werkt geloof ik ook echt. Daarom wil ik het ook gaan doen: geloven dat de meeste mensen deugen. Het is wel een uitdaging, want ook ik betrap mijzelf soms op het ander denkbeeld, bijvoorbeeld als er weer eens iemand veel te dichtbij je komt staan in de supermarkt.
De termen ‘deugmens’ of ‘gütmensch’ worden op Twitter door sommigen weliswaar verheven tot een scheldwoord. Toch zie ik het belang van een positief mensbeeld. Als we zijn allen daarvoor kiezen, kunnen we heel veel dingen bereiken. We kunnen onze systemen anders inrichten, omdat we veel minder regels en geen controleapparaten meer nodig hebben.
Een aansprekend voorbeeld in het boek van Bregman vind ik de gevangenis in Noorwegen waar geen tralies en cellen zijn. Iedereen loopt gewoon vrij rond en kan gereedschappen gebruiken. En de bewakers hebben geen wapens. Klinkt gek toch? Toch werkt het en gaat het niet mis. Namelijk omdat ze echt geloven in het goede van de mensen en in tweede kansen. Daardoor worden ‘gevangenen’ anders behandeld en gedragen ze zich ook anders. Een mooie gedachte en daar ga ik voor.
